Noun and Pronoun Detailed Explanation and MCQs for CTET

Noun and Pronoun Detailed Explanation and MCQs for CTET संज्ञा आणि सर्वनाम: सविस्तर माहिती आणि CTET MCQs

संज्ञा व सर्वनाम: सविस्तर माहिती

मराठी व्याकरणात संज्ञा (Noun) आणि सर्वनाम (Pronoun) यांना महत्त्वाचे स्थान आहे. हे भाषेचे मूलभूत घटक असून वाक्यांची योग्य रचना करण्यासाठी यांचा योग्य वापर आवश्यक आहे.

join our WhatsApp channel for latest update

संज्ञा (Noun):

संज्ञेची व्याख्या:
जी व्यक्ती, वस्तू, प्राणी, स्थान, किंवा भावनेचे नाव दर्शवते, तिला संज्ञा म्हणतात.
उदाहरणे:

• व्यक्ती: राम, सीता, गुरुजी
• वस्तू: झाड, पुस्तक, संगणक
• प्राणी: सिंह, गायी, माकड
• स्थान: पुणे, मुंबई, भारत
• भावना: प्रेम, राग, आनंद

Noun and Pronoun Detailed Explanation and MCQs for CTET

संज्ञेचे प्रकार:

1. व्यक्तिवाचक संज्ञा (Proper Noun): विशिष्ट नाव. उदाहरण: राम, गंगा.
2. जातिवाचक संज्ञा (Common Noun): एकसारख्या वस्तूंच्या समूहाचे नाव. उदाहरण: माणूस, शहर.
3. भाववाचक संज्ञा (Abstract Noun): भावनांचे किंवा स्थितीचे नाव. उदाहरण: आनंद, दुःख.
4. सामूहिक संज्ञा (Collective Noun): समूहाचे नाव. उदाहरण: सैन्य, वर्ग.

सर्वनाम (Pronoun):

सर्वनामाची व्याख्या:
संज्ञेच्या जागी वापरलेला शब्द म्हणजे सर्वनाम.
उदाहरणे: तो, ती, ते, आपण, आम्ही, तुम्ही, हे.

सर्वनामाचे प्रकार:

1. पुरुषवाचक सर्वनाम (Personal Pronoun): व्यक्तीला दर्शवणारे. उदाहरण: तो, ती.
2. संबंधवाचक सर्वनाम (Relative Pronoun): नाते दर्शवणारे. उदाहरण: जो, जी, जे.
3. प्रश्नार्थक सर्वनाम (Interrogative Pronoun): प्रश्न विचारण्यासाठी. उदाहरण: कोण, काय.
4. अनिश्चित सर्वनाम (Indefinite Pronoun): अनिश्चित गोष्ट दर्शवणारे. उदाहरण: कुणीतरी, काही.
5. निश्चयवाचक सर्वनाम (Demonstrative Pronoun): निश्चित गोष्ट दाखवणारे. उदाहरण: हा, तो, ती.

Noun and Pronoun Detailed Explanation and MCQs for CTET

CTET व पूर्व वर्षांचे प्रश्नांसह MCQs:

प्रश्न 1: खालीलपैकी कोणता शब्द “संज्ञा” आहे?

a) तो
b) घर
c) मी
d) त्यांचे

उत्तर: b) घर
स्पष्टीकरण: “घर” ही एका स्थळाची जातिवाचक संज्ञा आहे.

प्रश्न 2: “राम खेळतो.” या वाक्यात संज्ञा कोणती आहे?

a) राम
b) खेळतो
c) वाक्य
d) कोणतीच नाही

उत्तर: a) राम
स्पष्टीकरण: “राम” ही व्यक्तिवाचक संज्ञा आहे.

प्रश्न 3: “तो शिकतो.” या वाक्यात सर्वनाम कोणते आहे?

a) तो
b) शिकतो
c) आहे
d) काहीच नाही

उत्तर: a) तो
स्पष्टीकरण: “तो” हे पुरुषवाचक सर्वनाम आहे.

प्रश्न 4: “गायी चरत आहेत.” या वाक्यात कोणता प्रकार आहे?

a) जातिवाचक संज्ञा
b) सामूहिक संज्ञा
c) व्यक्तिवाचक संज्ञा
d) भाववाचक संज्ञा

उत्तर: a) जातिवाचक संज्ञा
स्पष्टीकरण: “गायी” हा प्राण्यांचा सामान्य वर्ग आहे.

प्रश्न 5: “हे माझे पुस्तक आहे.” या वाक्यात सर्वनाम कोणते आहे?

a) पुस्तक
b) माझे
c) हे
d) ब आणि क दोन्ही

उत्तर: d) ब आणि क दोन्ही
स्पष्टीकरण: “माझे” हे पुरुषवाचक आणि “हे” हे निश्चयवाचक सर्वनाम आहे.

Noun and Pronoun Detailed Explanation and MCQs for CTET

प्रश्न 6: “काय” हा कोणत्या प्रकारचा सर्वनाम आहे?

a) संबंधवाचक
b) निश्चयवाचक
c) प्रश्नार्थक
d) अनिश्चित

उत्तर: c) प्रश्नार्थक
स्पष्टीकरण: “काय” प्रश्न विचारण्यासाठी वापरले जाते.

प्रश्न 7: “गुरुजी शिकवतात.” वाक्यातील संज्ञेचा प्रकार कोणता आहे?

a) व्यक्तिवाचक
b) जातिवाचक
c) सामूहिक
d) भाववाचक

उत्तर: b) जातिवाचक
स्पष्टीकरण: “गुरुजी” सामान्य शिक्षकांसाठी वापरलेला शब्द आहे.

प्रश्न 8: “तो ज्या झाडाखाली बसला तो जुना आहे.” या वाक्यात संबंधवाचक सर्वनाम कोणते?

a) तो
b) ज्या
c) झाडाखाली
d) जुना

उत्तर: b) ज्या
स्पष्टीकरण: “ज्या” हे नाते सांगणारे संबंधवाचक सर्वनाम आहे.

प्रश्न 9: खालीलपैकी कोणता शब्द भाववाचक संज्ञा दर्शवतो?

a) प्रेम
b) पुस्तके
c) झाडे
d) शाळा

उत्तर: a) प्रेम
स्पष्टीकरण: “प्रेम” ही भावना दर्शवते.

Detailed Information on Verbs and Their Forms with MCQs

प्रश्न 10: “मी मुंबईला गेलो.” या वाक्यात सर्वनाम कोणते आहे?

a) मुंबई
b) मी
c) गेलो
d) आहे

उत्तर: b) मी
स्पष्टीकरण: “मी” हे पुरुषवाचक सर्वनाम आहे.

(असेच प्रश्न 11 ते 20 संज्ञा व सर्वनामांच्या व्याख्या व उदाहरणांवर आधारित विचारले जाऊ शकतात.)

मुख्य मुद्दे:

1. संज्ञा व सर्वनाम यांची स्पष्ट व्याख्या व उदाहरणे.
2. संज्ञेचे प्रकार: व्यक्तिवाचक, जातिवाचक, भाववाचक, सामूहिक.
3. सर्वनामाचे प्रकार: पुरुषवाचक, संबंधवाचक, प्रश्नार्थक, निश्चयवाचक, अनिश्चित.
4. वाक्यांच्या विश्लेषणाने विद्यार्थ्यांचा संकल्पना स्पष्ट करणे.
5. अभ्यासक्रमासाठी सराव प्रश्न व उत्तरांसह विश्लेषण.

संज्ञा व सर्वनाम: आणखी MCQs आणि स्पष्टीकरण

प्रश्न 11: “सर्वांनी पुस्तक वाचले.” या वाक्यात संज्ञा कोणती आहे?

a) सर्व
b) पुस्तक
c) वाचले
d) कोणतीच नाही

उत्तर: b) पुस्तक
स्पष्टीकरण: “पुस्तक” हे एक जातिवाचक संज्ञा आहे, जे एक वस्तू दर्शवते.

प्रश्न 12: “तुम्ही चुकता.” या वाक्यात सर्वनाम कोणते आहे?

a) चुकता
b) तुम्ही
c) आहे
d) कोणतीच नाही

उत्तर: b) तुम्ही
स्पष्टीकरण: “तुम्ही” हे द्विवचन आणि बहुवचनांसाठी वापरले जाणारे सर्वनाम आहे.

प्रश्न 13: “नवीन शाळा खूप सुंदर आहे.” वाक्यात संज्ञेचा प्रकार काय आहे?

a) व्यक्तिवाचक संज्ञा
b) भाववाचक संज्ञा
c) जातिवाचक संज्ञा
d) सामूहिक संज्ञा

उत्तर: c) जातिवाचक संज्ञा
स्पष्टीकरण: “शाळा” हे एक सामान्य स्थान दर्शवणारे जातिवाचक संज्ञा आहे.

प्रश्न 14: “तिला काहीतरी विचारायचं आहे.” या वाक्यात सर्वनाम कोणते आहे?

a) तिला
b) विचारायचं
c) काहीतरी
d) आहे

उत्तर: a) तिला
स्पष्टीकरण: “तिला” हे सर्वनाम असून ते स्त्रीलिंगी आहे.

प्रश्न 15: “तिने मला सांगितले.” या वाक्यात सर्वनाम कोणते आहे?

a) तिने
b) मला
c) सांगितले
d) कोणतीच नाही

उत्तर: b) मला
स्पष्टीकरण: “मला” हे सर्वनाम आहे, जे पहिले व्यक्तीला दर्शवते.

प्रश्न 16: “जो झाडाखाली बसला तो शिक्षक आहे.” या वाक्यात “जो” हा कोणत्या प्रकारचा सर्वनाम आहे?

a) व्यक्तिवाचक
b) संबंधवाचक
c) निश्चयवाचक
d) प्रश्नार्थक

उत्तर: b) संबंधवाचक
स्पष्टीकरण: “जो” हे संबंधवाचक सर्वनाम आहे, जे दोन घटकांमधील नातं दर्शवते.

प्रश्न 17: “कुणीही येत नाही.” या वाक्यात सर्वनाम कोणते आहे?

a) येत
b) कुणीही
c) नाही
d) कोणतीच नाही

उत्तर: b) कुणीही
स्पष्टीकरण: “कुणीही” हे अनिश्चित सर्वनाम आहे, जे काही ठराविक व्यक्तीला दर्शवित नाही.

प्रश्न 18: “तुम्ही कोणत्या पुस्तकाचा उल्लेख करत आहात?” या वाक्यात कोणते सर्वनाम वापरले आहे?

a) तुम्ही
b) कोणत्या
c) पुस्तक
d) कोणतीच नाही

उत्तर: b) कोणत्या
स्पष्टीकरण: “कोणत्या” हे प्रश्नार्थक सर्वनाम आहे, जे विशिष्ट गोष्ट विचारते.

प्रश्न 19: “हे माझे घर आहे.” वाक्यात “हे” हा कोणत्या प्रकारचा सर्वनाम आहे?

a) प्रश्नार्थक
b) निश्चयवाचक
c) संबंधवाचक
d) अनिश्चित

उत्तर: b) निश्चयवाचक
स्पष्टीकरण: “हे” हे निश्चयवाचक सर्वनाम आहे, जे विशिष्ट गोष्ट दर्शवते.

प्रश्न 20: “सर्वांनी आपापली जागा राखावी.” या वाक्यात “आपापली” हा कोणत्या प्रकारचा शब्द आहे?

a) संज्ञा
b) सर्वनाम
c) क्रियापद
d) विशेषण

उत्तर: b) सर्वनाम
स्पष्टीकरण: “आपापली” हे विभक्त सर्वनाम आहे, जे प्रत्येकाला त्याच्या जागेची कल्पना दर्शवते.

संज्ञा आणि सर्वनामाचे महत्व:

1. संज्ञेचा वापर: संज्ञेचा उपयोग व्यक्ती, स्थान, वस्तू किंवा भावना दर्शवण्यासाठी केला जातो. योग्य संज्ञेचा वापर वाचन व लेखन सोपे आणि प्रभावी बनवतो.
2. सर्वनामाचा वापर: संज्ञेच्या पुनरुक्तीपासून टाकण्यासाठी सर्वनामांचा वापर केला जातो. यामुळे वाक्य अधिक सुसंगत व आकर्षक होतात.
3. शुद्ध लेखनाचे महत्त्व: संज्ञा आणि सर्वनामांचा योग्य वापर शुद्ध लेखनाचा एक भाग आहे. त्यामुळे वाचकांना वाचनाचे अनुभव सोपे होतात.

Noun and Pronoun Detailed Explanation and MCQs for CTET

मुख्य मुद्दे:

• संज्ञा व सर्वनाम यांचे महत्त्व.
• संज्ञेचे विविध प्रकार: व्यक्तिवाचक, जातिवाचक, भाववाचक इत्यादी.
• सर्वनामाचे प्रकार: पुरुषवाचक, निश्चयवाचक, प्रश्नार्थक इत्यादी.
• वाक्य संरचनेत संज्ञा आणि सर्वनामाचा योग्य वापर.

तुम्ही शुद्ध लेखन आणि व्याकरणाच्या इतर मुद्द्यांवर अजून माहिती पाहू इच्छिता का? 😊