Gender and Number in Marathi Grammar Detailed Information with MCQs

Spread the love

Table of Contents

Gender and Number in Marathi Grammar Detailed Information with MCQs मराठी व्याकरणातील लिंग आणि वचन: सविस्तर माहिती व प्रश्नोत्तरे

लिंग आणि वचन (सविस्तर माहिती आणि २० प्रश्न व उत्तरे)

प्रस्तावना

मराठी भाषेत व्याकरणाचा महत्त्वाचा घटक म्हणजे “लिंग” आणि “वचन.” या दोन संकल्पना भाषेतील नाम, सर्वनाम, विशेषण आणि क्रियापद यांच्या योग्य वापरासाठी आवश्यक आहेत. भाषेतील प्रत्येक शब्द विशिष्ट लिंग आणि वचनाशी संबंधित असतो. त्यामुळे भाषेच्या शुद्ध लेखन व वाचनासाठी यांचा अभ्यास महत्त्वाचा आहे.

join our WhatsApp channel for latest update

Gender and Number in Marathi Grammar Detailed Information with MCQs

१. लिंग (Gender)

लिंग म्हणजे नाम किंवा सर्वनामाच्या प्रकृतीचे स्वरूप. मराठीत लिंगाचे प्रामुख्याने दोन प्रकार आहेत:

१.१ पुल्लिंग (Masculine Gender):

पुरुष किंवा नर जातीस दर्शवणाऱ्या नामांना पुल्लिंग म्हणतात.
उदा. राजा, मुलगा, शेतकरी, बाळ.

१.२ स्त्रीलिंग (Feminine Gender):

स्त्री किंवा मादी जातीस दर्शवणाऱ्या नामांना स्त्रीलिंग म्हणतात.
उदा. राणी, मुलगी, शेतकरीण, आई.

१.३ नपुंसकलिंग (Neuter Gender):

ज्यांना नर किंवा मादी असे स्वरूप नसते त्यांना नपुंसकलिंग म्हणतात.
उदा. घर, पाणी, पुस्तक, आकाश.

Gender and Number in Marathi Grammar Detailed Information with MCQs

२. वचन (Number)

वचन म्हणजे नाम, सर्वनाम किंवा क्रियापदातून दर्शवलेली संख्या. वचनाचे दोन प्रकार आहेत:

२.१ एकवचन (Singular):

एकवचन म्हणजे एका गोष्टीचा निर्देश करणारे वचन.
उदा. मुलगा, झाड, पुस्तक.

२.२ बहुवचन (Plural):

बहुवचन म्हणजे अनेक गोष्टींचा निर्देश करणारे वचन.
उदा. मुले, झाडे, पुस्तके.

free quiz no	quiz link
1(new)	play quiz
2(new)	play quiz
3(new)	play quiz
4(new)	play quiz
5(new)	play quiz

Gender and Number in Marathi Grammar Detailed Information with MCQs

३. लिंग आणि वचन यांच्यातील संबंध

१. लिंग आणि वचनामुळे नाम, विशेषण, आणि क्रियापद यांचा योग्य वापर होतो.
२. काही शब्दांचे लिंग आणि वचन बदलताना शब्दरचना बदलते, तर काही शब्द अपरिवर्तनीय असतात.
उदा.

राजा (पुल्लिंग, एकवचन) → राजे (पुल्लिंग, बहुवचन)
राणी (स्त्रीलिंग, एकवचन) → राण्या (स्त्रीलिंग, बहुवचन)

Gender and Number in Marathi Grammar Detailed Information with MCQs

४. लिंग बदलाचे नियम

४.१ पुल्लिंगाचे स्त्रीलिंग करण्याचे नियम

१. शेवटी -आ असलेल्या शब्दांना -आई किंवा -ण जोडले जाते.
उदा. शेतकरी → शेतकरीण, शिक्षक → शिक्षिका.
२. काही शब्दांचे स्त्रीलिंग वेगळेच असते.
उदा. बाप → आई, राजा → राणी.

४.२ नपुंसकलिंग बदलाचे नियम

१. नपुंसकलिंग नामांचे वचन बदलले तरी त्यांचे स्वरूप फारसे बदलत नाही.
उदा. घर → घरे, झाड → झाडे.

Gender and Number in Marathi Grammar Detailed Information with MCQs

५. वचन बदलाचे नियम

५.१ एकवचनाचे बहुवचन करण्याचे नियम

१. पुल्लिंग शब्दांच्या शेवटी -आ असले तर -ए होते.
उदा. मुलगा → मुले.
२. स्त्रीलिंग नामांच्या शेवटी -ई असेल तर -या होते.
उदा. मुलगी → मुली, राणी → राण्या.

५.२ नपुंसकलिंग नामांमध्ये

१. शेवटी -क असले तर -के होते.
उदा. पुस्तक → पुस्तके.
२. शेवटी -र असले तर -रे होते.
उदा. घर → घरे.

free quiz no	quiz link
6	play quiz
7	play quiz
8	play quiz
9	play quiz
10	play quiz

Gender and Number in Marathi Grammar Detailed Information with MCQs

६. व्याकरणातील विशेष अपवाद

१. काही शब्दांचे वचन किंवा लिंग अपरिवर्तनीय असते.
उदा. शिक्षक (एकवचन व बहुवचन समान).
२. काही शब्दांमध्ये लिंगानुसार अर्थ बदलतो.
उदा.

मामा (पुल्लिंग) → मामी (स्त्रीलिंग).
देव (पुल्लिंग) → देवी (स्त्रीलिंग).

Gender and Number in Marathi Grammar Detailed Information with MCQs

२० बहुपर्यायी प्रश्न (MCQs) व उत्तरांसह स्पष्टीकरण

प्रश्न १: खालीलपैकी पुल्लिंग शब्द कोणता आहे?

A) राणी
B) राजा
C) आई
D) पुस्तके

उत्तर: B
स्पष्टीकरण: राजा हा पुरुष जातीस दर्शवणारा शब्द असल्याने तो पुल्लिंग आहे.

Gender and Number in Marathi Grammar Detailed Information with MCQs

प्रश्न २: “पाणी” हा शब्द कोणत्या लिंगाचा आहे?

A) पुल्लिंग
B) स्त्रीलिंग
C) नपुंसकलिंग
D) बहुवचन

उत्तर: C
स्पष्टीकरण: पाणी हे नपुंसकलिंग नाम आहे कारण ते नर किंवा मादी यापैकी कोणत्याही जातीस दर्शवत नाही.

प्रश्न ३: “मुलगी” याचे बहुवचन काय होईल?

A) मुलगा
B) मुले
C) मुली
D) मुलाच्या

उत्तर: C
स्पष्टीकरण: मुलगी हे स्त्रीलिंग, एकवचन असून त्याचे बहुवचन “मुली” आहे.

Gender and Number in Marathi Grammar Detailed Information with MCQs

प्रश्न ४: “पुस्तक” या शब्दाचा वचन कोणता आहे?

A) एकवचन
B) बहुवचन
C) पुल्लिंग
D) स्त्रीलिंग

उत्तर: A
स्पष्टीकरण: पुस्तक हा नपुंसकलिंग शब्द आहे आणि तो एकवचन आहे.

प्रश्न ५: “राणी” याचे पुल्लिंग काय होईल?

A) राजा
B) राण्या
C) राणे
D) राजी

उत्तर: A
स्पष्टीकरण: राणी हे स्त्रीलिंग असून त्याचे पुल्लिंग “राजा” आहे.

ree quiz no	quiz link
11	play quiz
12	play quiz
13	play quiz
14	play quiz
15	play quiz

Gender and Number in Marathi Grammar Detailed Information with MCQs

प्रश्न ६: “शेतकरी” या शब्दाचे स्त्रीलिंग रूप कोणते?

A) शेतकरीण
B) शेतकऱ्या
C) शेतकऱी
D) शेतकरीत

उत्तर: A
स्पष्टीकरण: शेतकरी या शब्दाचा स्त्रीलिंग प्रकार “शेतकरीण” आहे.

Gender and Number in Marathi Grammar Detailed Information with MCQs

प्रश्न ७: “घर” या शब्दाचा बहुवचन प्रकार कोणता?

A) घरी
B) घर
C) घरे
D) घरणे

उत्तर: C
स्पष्टीकरण: घर हे नपुंसकलिंग असून त्याचे बहुवचन “घरे” आहे.

प्रश्न ८: “मुलगा” याचे स्त्रीलिंग रूप काय आहे?

A) मुलगी
B) मुलगे
C) मुली
D) मुलक

उत्तर: A
स्पष्टीकरण: मुलगा हा पुल्लिंग असून त्याचे स्त्रीलिंग “मुलगी” आहे.

प्रश्न ९: “राजे” हा शब्द कोणत्या वचनाचा आहे?

A) एकवचन
B) बहुवचन
C) स्त्रीलिंग
D) नपुंसकलिंग

उत्तर: B
स्पष्टीकरण: राजे हा बहुवचन प्रकार आहे.

Gender and Number in Marathi Grammar Detailed Information with MCQs

प्रश्न १०: “पुस्तके” हा शब्द कोणत्या लिंगाचा आहे?

A) पुल्लिंग
B) स्त्रीलिंग
C) नपुंसकलिंग
D) द्विलिंग

उत्तर: C
स्पष्टीकरण: पुस्तके हा नपुंसकलिंग, बहुवचन प्रकार आहे.

प्रश्न ११: “आई” याचे पुल्लिंग रूप काय आहे?

A) बाप
B) आईचा
C) मामा
D) आजी

उत्तर: A
स्पष्टीकरण: आई हे स्त्रीलिंग असून त्याचे पुल्लिंग रूप “बाप” आहे.

प्रश्न १२: “झाड” या शब्दाचा बहुवचन प्रकार कोणता?

A) झाडे
B) झाडाचा
C) झाडाला
D) झाडली

उत्तर: A
स्पष्टीकरण: झाड हा नपुंसकलिंग शब्द असून त्याचे बहुवचन “झाडे” आहे.

प्रश्न १३: “शिक्षक” या शब्दाचे स्त्रीलिंग काय आहे?

A) शिक्षिका
B) शिक्षकांची
C) शिक्षकी
D) शिक्षकरा

उत्तर: A
स्पष्टीकरण: शिक्षक या पुल्लिंग शब्दाचे स्त्रीलिंग “शिक्षिका” आहे.

Gender and Number in Marathi Grammar Detailed Information with MCQs

प्रश्न १४: “देव” याचे स्त्रीलिंग काय आहे?

A) देवी
B) देवता
C) देवकी
D) देवान

उत्तर: A
स्पष्टीकरण: देव या पुल्लिंग शब्दाचे स्त्रीलिंग “देवी” आहे.

Hindi	Click here
Marathi	Click here
Urdu	Click here
English	Click here
child dev. pedagogy	Click here
environmental studies	Click here
social studies	Click here
mathematics (newly added)	CLICK HERE